Wychowywanie dzieci nie jest sprawą łatwą, szczególnie wtedy, gdy nie zdobyły one jeszcze możliwości samodzielnego prowadzenia egzystencji. Dlatego polski ustawodawca postanowił wprowadzić rozwiązania szczególne, które sprawiły, że małoletni poniżej 5 roku życia nigdy nie pozostaną bez należnej im opieki. Bardzo ważne jest, aby z urlopu wychowawczego korzystać z rozwagą. Jak powszechnie wiadomo, jego wymiar nie jest w pełni nieograniczony. Na szczęście jednak przysługuje on każdemu z rodziców. Stawia ich w to niezwykle uprzywilejowanej pozycji, bowiem mogą dobrze zaplanować proces wychowania swojego dziecka.
Bardzo ważne jest, że kobiecie przysługuje wcześniej urlop macierzyński. W jego trakcie otrzymuje ona niemal pełne uposażenie. Niestety, obecnie trwa on stosunkowo krótko, bo zaledwie rok. Później niezbędne wydaje się skorzystanie z urlopu wychowawczego, którego wymiar pozwala na dłuższe zajęcie się dzieckiem. Warto jednak nadmienić, że w wielu polskich rodzinach praktykowany jest zwyczaj, w myśl którego osoba, która zarabia mniej, przechodzi na wskazany wyżej urlop. Wynika to z faktu, że w jego trakcie pobierana jest jedynie pewna część wynagrodzenia. Na ogół dysproporcje pomiędzy zarobkami małżonków nie są znaczne, a same kobiety ochoczo korzystają z możliwości pobrania dodatkowych dni wolnych.
Wymiar urlopu wychowawczego wynosi dokładnie 36 miesięcy. Co ważne, może on być z powodzeniem wykorzystywany z przerwami. Dzięki temu małżonkowie mogą zaplanować, w jaki sposób zorganizować swój czas, aby dziecko pozostawało pod stałą opieką. Bardzo ważne jest, że w przypadku przebywania na urlopie wychowawczym można podopiecznego z powodzeniem umieścić w żłobku lub przedszkolu. Wynika to z faktu, że państwo popiera wszelkie działania, które mają na celu socjalizowanie dzieci i sprawienie, aby dobrze one się czuły w grupie rówieśniczej. Trzeba również pamiętać o tym, że im szybciej dziecko zostanie umieszczone w placówce o profilu edukacyjnym, tym szybsze będą jego postępy w przyszłej nauce. Każdy rodzic sam wyczuwa, jaka jest różnica między samodzielnym wykonywaniem obowiązków rodzicielskich, a korzystaniem z wymiernego wsparcia placówek publicznych.
Warunkiem niezbędnym, aby skorzystać z urlopu wychowawczego, jest pozostawanie w stosunku pracy u danego pracodawcy przez co najmniej 6 miesięcy przed planowanym urlopem wychowawczym. Na ogół nie ma z tym większych problemów, ponieważ młodzi rodzice rzadko decydują się na zmianę pracy. Ponadto istnieje regulacja, która stanowi, iż w przypadku zmiany miejsca zatrudnienia możliwe jest doliczenie poprzedniej umowy o pracę. Oznacza to, że niekorzystne skutki mogą odczuć jedynie rodzice, którzy podjęli przed urlopem wychowawczym swoją pierwszą pracę w życiu. Nie jest to jednak problem dla ludzi, którzy w trakcie trwania pracy wyczekują niezbędne 6 miesięcy, aby po tej chwili pobrać należne im dni wolne. W takiej sytuacji jeden z małżonków może z powodzeniem wrócić do pracy i osiągać stałe dochody.
Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest możliwość przebywania obydwu rodziców na urlopie wychowawczym. W praktyce wiele osób krytykowało tą instytucję jako zbyt daleko idącą. Dlatego na chwilę obecną urlop wychowawczy obojga małżonków jednocześnie jest ograniczony czasowo – mogą na nim spędzić razem jedynie 4 miesiące. Po upływie tego okresu jeden z nich musi zdecydować się na powrót do wykonywania obowiązków zawodowych w swoim miejscu pracy. Może nie być to decyzja łatwa, jednak należy pamiętać, że jedynie praca w pełnym wymiarze czasu pracy jest w stanie przynieść pieniądze, które będą wystarczające na utrzymanie kilkuosobowej rodziny z dziećmi.
Jeżeli dziecko jest wychowywane w rodzinie pełnej, istnieje pewna szczególna regulacja. Otóż drugi z rodziców, który nie wykorzystuje urlopu, jest zobowiązany do jego pobrania w wysokości minimum jednego miesiąca. Oznacza to, że nie istnieje w tym zakresie żadna dowolność i należy choć przez 30 dni przebywać ze swoim dzieckiem, bez względu na swoją wolę. Taki przepis służy przeciwdziałaniu sytuacjom, w których osoba osiągająca znacznie wyższe dochody niż współmałżonek nie uczestniczy faktycznie w sprawowaniu pieczy nad dzieckiem. Należy jednak wskazać, że urlop wychowawczy tego typu powinien zostać wstępnie skonsultowany z pracodawcą. Tylko wtedy możliwe jest uniknięcie zakłóceń w funkcjonowaniu harmonogramu pracy. Ma to szczególne znaczenie zakładach, w których stosowany jest system pracy ciągłej.
Każdy pracownik, który chce skorzystać z możliwości pobrania urlopu wychowawczego, powinien zachować odpowiedni tryb. Przede wszystkim kluczowe jest złożenie wniosku w właściwym dziale kadrowym. Powinien on zostać złożony z odpowiednim wyprzedzeniem tak, aby pracodawca miał możliwość znalezienia zastępstwa dla nieobecnego pracownika. Ponadto zaznacza się, że nie jest konieczne wyczekiwanie tak długich okresów, jak w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę. Tym samym należy posłużyć się terminem ustawowym, który wynosi dwa tygodnie. Wiele organizacji pracodawców podnosi, że jest to często zbyt krótki okres czasu, aby znaleźć osobę godną przejęcia obowiązków zastępowanego pracownika. Z drugiej jednak strony związki zawodowe podkreślają, że rodzice nie mogą czekać w nieskończoność na udzielenie im należnych z tytułu wychowywania dziecka dni wolnych.
Bardzo ciekawą alternatywą dla urlopu wychowawczego jest możliwość wnioskowania o obniżenie normy czasu pracy. Jest to rozwiązanie zastępcze, które jest ochoczo wykorzystywane przez rodziców oddających swoje dzieci do przedszkola i żłobka. W takiej sytuacji możliwe jest zachowanie prawa do pełnego wynagrodzenia, które w wielu rodzinach wydaje się być na wagę złota. Jak wiadomo, okres urlopu wychowawczego nie należy do zbyt dochodowych, dlatego w rodzinach, w których się nie przelewa, niezbędne jest skorzystanie z takiej alternatywy. Z obniżonej normy czasu pracy korzystają także osoby zamożne, które mają problem z długotrwałym przebywaniem w domu, chcącymi pracować na potrzeby swoich rodzin.
